دکتر سید مهدی محمدی

حفظ هوشمندانه ی مدیریت منابع آب

هم اکنون در بسیاری از مناطق جهان؛ کمبود آب، دغدغه بسیار مهم انسان به شمار می رود. آمارها می گوید که بیش از یک میلیارد نفر؛ از آب آشامیدنی سالم و کافی محروم هستند.

این شرایط؛ هر انسان هوشمند و معقولی را مجاب می کند که نسبت به حفظ منابع آبی خود، بسیار حسّاس و هشیار باشد و این موضوع را به عنوانی حیاتی ترین ضرورت های پیش روی جامعه بشری، تلقّی کند.بدین ترتیب بهترین حرکت و سازنده ترین راه کار این است که هرچه سریع تر برای حل چنین معضل مهمی، با تدبیر و اندیشه در پیرامون مسأله با دقّت و تأمل در زوایای بحران این موضوع؛ برنامه جامع و مفصلی با رعایت جوانب و پیش فرض های مرتبط را تدوین و به مرحله اجرا بگذاریم.در این برنامه لازم است چگونگی بهره گیری از منابع آبی را باتوجه به شرایط و نیازمندی های روز، تعریف کنیم.

با توجه به اهمیت بخش آب در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور؛ ضروری می نماید که مدیریت بخشی منابع آب به سمت مدیریت یکپارچه منابع آب سوق یابد. ناگفته پیداست که امنیت غذایی، حفظ محیط زیست و دسترسی به یک زندگی سالم، مستلزم داشتن منابع آبی مطمئن است. در واقع؛ چرخه تولید در بسیاری بخش ها منوط به حفظ منابع آب و مهم تر از آن؛ تداوم بقای همه ی موجودات، بر آب، استوار است. با افزایش جمعیت و رشد اقتصادی جهان؛ تقاضا برای آب شیرین در سراسر گیتی، به سرعت درحال افزایش است. کمبود آب علاوه بر این که تامین غذای بشر را تهدید می‌کند، به شدت تنوع زیستی را در اکوسیستم‌های آبی و زمینی کاهش می‌دهد. با توجه به اقلیم خشک و شکننده کشور و با در نظر گرفتن خشکسالی های اخیر؛ اهمیت آب به عنوان یک نهاده حیاتی بیش از پیش مشخص می شود و در صورتی که براساس توسعه پایدار برای منابع آب برنامه ریزی نکنیم، کشورمان در آینده با معضلات غیرقابل حلی مواجه خواهد شد. امروزه عواملی همچون افزایش جمعیت، رشد آهنگ شهرنشینی، تغییر الگوی مصرف، بالارفتن سطح بهداشت، گسترش سایر مصارف آب (کشاورزی، صنعتی، خدماتی، توریستی و تفریحی و …) در بالا رفتن سطح مصرف آب، موثر بوده اند. آب به ‌مهم ترین عنصر اثر گذار در فرایندتولید، نقش خیلی حسّاس و مهمی در افزایش و بهینه سازی تولید محصولات (کشاورزی، پتروشیمی، فولاد و …) دارد و لذا دسترسی آسان به منابع آبی می‌تواند هزینه های تولید را به مقدار زیادی کاهش دهد. تامین آب شرب بهداشتی (شاخص بهره‌برداری آب) از جمله شاخص‌های اصلی توسعه پایدار بر اساس اصول و معیار‌های پذیرفته شده جهانی است. افزایش تامین و توزیع آب با کیفیت منجر به ارتقای رفاه نسبی و در نهایت توسعه پایدار با رویکرد عدالت اجتماعی خواهد شد؛ بدیهی است ایران با توجه به موقعیت ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک جغرافیایی، از مناطق خشک جهانی به شمار می رود و همین مساله، ما را بر آن می دارد که باید در مدیریت منابع آبی کشور؛ مشارکت مستقیم سایر بخش ها مانند امور فرهنگی، بخش اقتصادی، زیرساخت ها و عناصر اجتماعی، زیر بنایی و خدماتی در محدوده هر یک از حوضه‌های آبریز کشور، برای دستیابی به حکمرانی پایدار با تأکید بر مدیریت به هم پیوسته منابع آب، عمل کند و بر این امر تاکید نماید که توسعه پایدار می بایستی سازگار با شرایط اقلیمی، کم‌آبی و زیست‌محیطی، به منظور ایجاد تعادل و پایداری بین منابع و مصارف آب و حفاظت کمی و کیفی و ارتقاء بهره‌وری از منابع آب باشد تا در افق زمانی ۱۴۲۴ میزان مصارف آب سطحی به حداکثر ۶۰ درصد منابع آب تجدیدپذیر و برداشت از آب زیرزمینی ۲۵ درصد کاهش یابد و تعادل در منابع و مصارف آب و تعادل‌بخشی آب زیرزمینی از طریق بازچرخانی و استفاده چندباره از آب، ارتقای بهره‌وری و کاهش مصارف غیرضروری محقق شود.